STS - tu wszystko się zaczęło

Za kulisami najsłynniejszego teatru satyrycznego w Polsce. STS - Studencki Teatr Satyryków - jeden z najbardziej zasłużonych zespołów artystycznych PRL. Teatr dał 55 premier i aż 3210 przedstawień – pierwsze 2 maja 1954, ostatnie 14 marca 1975. STS wyrósł na fali ogromnego fermentu, jaki pojawił się w sztuce wraz z ustępowaniem socrealizmu. Jego specjalnością stały się tak zwane rewie satyryczne. Artyści sprzeciwiali się wypaczeniom systemu żartem, ironią i parodią. Stali się pionierami zmian politycznych 1956 roku. Obnażali absurdy władzy i konformizm jednostek. Wyśmiewali bezsens pompatycznego stylu oficjalnych akademii i narodowe kompleksy. Odważnie komentowali aktualne problemy społeczne, umiejętnie łącząc satyrę polityczną z liryką. Dewizą zespołu stało się hasło Andrzeja Jareckiego: Mnie nie jest wszystko jedno. Dołączyło do sarkastycznego stwierdzenia Jerzego Markuszewskiego: Myślenie ma kolosalną przyszłość. Hymnem kolejnych generacji młodej polskiej inteligencji stała się piosenka "Okularnicy” Agnieszki Osieckiej z muzyką Jarosława Abramowa. Trzon zespołu stanowili młodzi ludzie piszący teksty: Jarecki, Osiecka, Abramow, Ziemowit Fedecki, Stanisław Tym; tworzący muzykę: Marek Lusztig, Edward Pałłasz, Maciej Małecki; reżyserujący: Markuszewski, Wojciech Solarz, Olga Lipińska; i występujący: Ryszard Pracz, Kazimiera Utrata, Henryk Malecha, Jan Tadeusz Stanisławski, Krystyna Sienkiewicz, Anna Prucnal, Zofia Merle. Udało im się stworzyć spontaniczną artystyczną wspólnotę, która razem pracowała, razem bawiła się i razem wypoczywała, a wszystko ze specyficznym poczuciem humoru i absurdu. Twórcy STS-u mówili ze sceny o wszystkim, co ich niepokoiło i bolało. Zdecydowana większość tekstów napisanych dla STS-u broni się do dziś, a nawet zdaje się być paląco aktualna. Choćby parafraza myśli Juwenalisa: Trudno nie pisać satyry, dopełniona przez Jareckiego: kiedy się na was popatrzy. Książka powstała na bazie niepublikowanych wcześniej rozmów Pawła Szlachetko z członkami zespołu oraz anegdotycznej historii STS-u zebranej i opracowanej przez Janusza R. Kowalczyka. Paweł Szlachetko – z wykształcenia polonista, teatrolog, autor kilkunastu słuchowisk radiowych. Twórca zbiorów reportaży i kilku powieści kryminalnych i sensacyjnych. Scenarzysta filmowy i telewizyjny (cykl dokumentalny „Śladami złodziei aniołów” i film fabularny „Zwerbowana miłość”). W 2012 roku nominowany do literackiej Nagrody Wielkiego Kalibru za powieść „Wichrołak”. Janusz R. Kowalczyk – pochodzi z Krakowa, teatrolog i filmoznawca, scenarzysta, satyryk Piwnicy pod Baranami (1978–1987). Wygłaszał, nagrywał, drukował, po części w podziemiu. Wiersze. Fraszki. Aforyzmy. Prozę. Słuchowiska. Scenariusze. Recenzent teatralny „Rzeczpospolitej” (1990–2009) i juror festiwali. Okazjonalnie – wykładowca. Redaktor portalu Culture.pl. Autor wspomnień (o Piwnicy i nie tylko) „Wracając do moich Baranów”.